ระบบฐานความรู้

ปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence) เป็นศาสตร์แขนงหนึ่งของวิทยาการคอมพิวเตอร์
ที่ต้องการพัฒนาเครื่องจักรกลต่าง ๆ เช่น เครื่องคอมพิวเตอร์ หรือหุ่นยนต์ เป็นต้น 
ให้มีความสามารถทางด้านความคิด การตัดสินใจ และพฤติกรรมที่คล้ายกับมนุษย์มากที่สุด 
เพื่อการแก้ปัญหาหรือหาเหตุผลจากข้อมูล หรือองค์ความรู้ที่มีอยู่แล้ว
นำมาวิเคราะห์ และแปลความหมายให้ได้ผลสรุปหรือผลลัพธ์ที่ถูกต้อง
และมีความใกล้เคียงกับการตัดสินใจด้วยมนุษย์ 

ปัญญาประดิษฐ์เป็นศาสตร์ที่ช่วยสนับสนุนระบบงานที่อาศัยการทำงานของเครื่องจักร หรือเครื่องคอมพิวเตอร์ได้เป็นอย่างดี 
เมื่อมีการพัฒนาปัญญาประดิษฐ์ที่มีประสิทธิภาพการทำงานต่าง ๆ จะเกิดข้อผิดพลาดน้อย 
มีการแก้ไขปัญหาและตัดสินใจที่เร็วกว่าการใช้สมองมนุษย์ เนื่องจากมนุษย์ยังต้องอาศัยพื้นฐานทางกายภาพหรือร่างกาย 
ทำให้การทำงานอาจเกิดความผิดพลาดขึ้นได้เสมอ

ปัญญาประดิษฐ์แบ่งนิยามการเรียนรู้ได้ 4 กลุ่ม
1. การกระทำคล้ายมนุษย์ (Acting Humanly)
2. การคิดคล้ายมนุษย์ (Thinking Humanly)
3. คิดอย่างมีเหตุผล (Thinking Rationally)
4. กระทำอย่างมีเหตุผล (Acting Rationally)
http://choopanr.staff.kmutnb.ac.th/files/course/common/AI.pdf

ความสามารถของปัญญาประดิษฐ์ ที่เทียบเคียงกับมนุษย์
1. ความสามารถในการเรียนรู้และทำความเข้าใจประสบการณ์ที่ผ่านมา
2. ความสามารถในการทำความเข้าใจกับเนื้อหา และข้อมูลที่คลุมเครือ หรือมีความขัดแย้ง
3. ความสามารถในการใช้หลักของเหตุและผล โดยนำมาใช้แก้ปัญหาต่าง ๆ พร้อมทั้งแนะนำ วิธีการ หรือ แนวทางได้อย่างมีประสิทธิภาพ
4. ความสามารถในการทำความเข้าใจปัญหาที่มีความซับซ้อน และวินิจฉัยเพื่อหาข้อสรุปที่เหมาะสมที่สุดได้
5. ความสามารถในการนำองค์ความรู้มาประยุกต์ใช้ได้อย่างเหมาะสมกับสถานการณ์ และสภาพแวดล้อมแบบต่าง ๆ
6. ความสามารถในการจำแนกความสำคัญของข้อมูล ปัญหา หรือองค์ประกอบที่แตกต่างกันตามสถานการณ์ได้
7. ความสามารถในการรตอบสนองที่รวดเร็ว ถูกต้อง และแม่นยำ

Cogitive Science ศึกษาว่าสมองของมนุษย์ทำงานอย่างไร มนุษย์คิดและเรียนรู้อย่างไร
- ระบบผู้เชี่ยวชาญ (Expert Systems) 
คือ ความพยายามลอกเลียนแบบความสามารถของผู้เชี่ยวชาญที่เป็นมนุษย์ในการแก้ปัญหา
- ระบบเครือข่ายนิวรอน (Neural Network) 
คือ การออกแบบให้เหมือนสมองมนุษย์ จะเรียนรู้แบบแพทเทิร์น (pattern) และความสัมพันธ์ของข้อมูลต่าง ๆ
- ระบบแบ๊บแน็ต (Papnet) 
คือ ระบบที่ใช้ในการแยกความแตกต่าง เช่น แยกความแตกต่างของเซลล์มนุษย์
- ฟัสซี่โลจิก (Fuzzy Logic) 
คือ ระบบที่เกี่ยวข้องกับการใช้กฎพื้นฐาน ทำงานกับข้อมูลที่ไม่สมบูรณ์ หรือกำกวม หรือค่าไม่เที่ยงตรง หรือไม่แน่นอนได้ จะพยายามหาคำตอบให้กับปัญหาที่ไม่มีโครงสร้าง
- เจนเนติกอัลกอริทึม หรือ หรืออัลกอริทึมพันธุกรรม (Genetic Algorithm) 
คือ การใช้หลักการด้านพันธุกรรมของชาร์ล ดาร์วิน การสุ่ม และฟังก์ชันทางคณิตศาสตร์ในการสร้างกระบวนการวิวัฒนาการด้วยตนเอง
ในการหาคำตอบที่ดียิ่งขึ้น โดยใช้แนวทางการแก้ปัญหาแนวเดียวกับที่สิ่งมีชีวิตปรับตัวเองให้เข้ากับสภาพแวดล้อม
เป็นซอฟต์แวร์ของระบบปัญญาประดิษฐ์ที่เลียนแบบกระบวนการวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิต
- เอเยนต์ชาญฉลาด (Intelligent Agents)
คือ ระบบผู้เชี่ยวชาญหรือเทคนิคของปัญญาประดิษฐ์อื่น เพื่อพัฒนาเป็นโปรแกรมประยุกต์ให้กับผู้ใช้ปลายทาง
- ระบบการเรียนรู้ (Learning Systems)
คือ ระบบที่สามารถพัฒนาพฤติกรรมของระบบเองด้วยการพัฒนาจากข้อมูลที่ระบบได้รับในระหว่างการประมวลผล
http://informationcomedu.blogspot.com/p/blog-page_8.html

ตัวอย่างการนำระบบผู้เชี่ยวชาญไปใช้งาน (Putting expert systems to work)
1. การผลิต (Production)
2. การตรวจสอบ (Inspection)
3. การประกอบชิ้นส่วน (Assembly)
4. การบริการ (Field service)
5. การซ่อมแซมโทรศัพท์ (Telephone repair)
6. การตรวจสอบบัญชี (Auditing)
7. การคิดภาษี (Tax accounting)
8. การวางแผนด้านการเงิน (Financial planning)
9. การลงทุน (Investments)
10. งานทรัพยากรบุคคล (Personnel)
11. การตลาด และการขาย (Marketing and sales)
12. การอนุมัติสินเชื่อ (Credit authorization)
13. การบริการของรัฐ (Human services agency)
14. การทำนายทางการแพทย์ (Medical prognosis) 
https://eiu.thaieei.com/box/News/2536/20210817%20%E0%B8%9B%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B8%8D%E0%B8%B2%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%A9%E0%B8%90%E0%B9%8C%20AI%20%E0%B8%89%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B8%9A%E0%B8%B9%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B9%8C.pdf

ประโยชน์ของปัญญาประดิษฐ์
1. ช่วยให้กระบวนการแก้ไขปัญหาทำได้อย่างรวดเร็ว และมีความสอดคล้องกันมากขึ้น
2. ช่วยแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ในกรณีที่ยากเกินความสามารถของมนุษย์ และเครื่องคอมพิวเตอร์ทั่วไป
3. รองรับข้อมูลและองค์ความรู้จำนวนมากได้
4. สามารถจัดเก็บข้อมูล และองค์ความรู้ได้แบบถาวร
5. การเผยแพร่องค์ความรู้ภายในองค์กรทำได้ง่ายและทั่วถึง
6. การวิเคราะห์ปัญหาทำได้ละเอียดรอบคอบ 
7. มีความยืดหยุ่นต่อสถานการณ์และตอบสนองได้อย่างมีประสิทธิภาพ
8. การควบคุมเครื่องจักรกลและเครื่องคอมพิวเตอร์ทำได้ง่ายขึ้น

ประเภทของความรู้
1. ความรู้ฝังลึก หรือความรู้โดยนัย (Tacit Knowledge)
2. ความรู้ชัดแจ้ง หรือความรู้ที่ปรากฏ (Explicit Knowledge)

ระดับของความรู้ (Levels of Knowledge)
ระดับที่ 1 รู้ว่าคืออะไร (Know - What)
ระดับที่ 2 รู้ว่าเป็นอย่างไร/รู้วิธีการ (Know - How)
ระดับที่ 3 รู้ว่าทำไม/รู้เหตุผล (Know - Why)
ระดับที่ 4 ใส่ใจกับเหตุผล (Care – Why)

ปัจจัยหลักของการจัดการความรู้ โดย Elias, A. & Hasson, G. (2004)
1. คน (People , Workforce)
2. เทคโนโลยี (Technology)
3. กระบวนการและองค์การ (Organization , process)

องค์ประกอบของการจัดการความรู้ของ Turban
1. การสร้างความรู้ (Create)
2. การเสาะหาจัดเก็บความรู้ (Capture/Store)
3. การเลือกความรู้ (Refine)
4. การแบ่งปันความรู้ (Distribute)
5. การใช้ความรู้ (Use)
6. การประเมินความรู้ (Monitor)

กระบวนการจัดการความรู้ แบบที่ 1 ตามแนว กพร.
กระบวนการจัดการความรู้มี 7 กิจกรรม ดังนี้ 
1. การบ่งชี้ความรู้ คือ การระบุประเด็นความรู้ รูปแบบ และผู้รู้ที่สอดรับกับนโยบาย ขอบเขตและเป้าหมายขององค์กร 
2. การสร้างและแสวงหาความรู้ คือ การรวบรวมความรู้ใหม่ รักษาความรู้เดิม และกรองความรู้ที่ไม่ใช้ออกจากแหล่งรวบรวม 
3. การจัดความรู้ให้เป็นระบบ คือ การวิเคราะห์และคัดแยกความรู้เป็นกลุ่มประเด็นให้ง่ายต่อการเข้าถึงอย่างมีขั้นตอน 
4. การประมวลและกลั่นกรองความรู้ คือ การปรับปรุงให้ความรู้มีรูปแบบมาตรฐาน ไม่ซ้ำซ้อน มีความสมบูรณ์ มีความถูกต้องและน่าเชื่อถือ 
5. การเข้าถึงความรู้ คือ การสร้างแหล่งเผยแพร่ที่สามารถเข้าถึงได้ทุกที่ทุกเวลา 
6. การแบ่งปันแลกเปลี่ยนความรู้ คือ การนำความรู้เข้าสู่เวทีแลกเปลี่ยนที่มีฐานความรู้หรือฐานข้อมูลรองรับให้ง่ายต่อการเข้าถึงและสืบค้น 
7. การเรียนรู้ คือ การใช้ความรู้เป็นส่วนหนึ่งของงาน เป็นวงจรความรู้ที่มีการเรียนรู้และพัฒนาให้เกิดประสบการณ์ใหม่อยู่เสมอ

กระบวนการจัดการความรู้ แบบที่ 2 ตามแนว ศ.นพ.วิจารณ์ พานิช
กระบวนการจัดการความรู้มี 6 กิจกรรม ดังนี้ 
1. การกำหนดความรู้หลักที่จำเป็นต่องานหรือกิจกรรมขององค์กร 
2. การเสาะหาความรู้ที่ต้องการ 
3. การปรับปรุง ดัดแปลง หรือสร้างความรู้บางส่วน ให้เหมาะต่อการใช้งาน 
4. การประยุกต์ใช้ความรู้ในกิจการงานของตน 
5. การนำประสบการณ์จากการใช้ความรู้มาแลกเปลี่ยนเรียนรู้มาบันทึกไว้ 6) การจดบันทึก ขุมความรู้ แก่นความรู้ สำหรับไว้ใช้งาน

กระบวนการจัดการความรู้ แบบที่ 3 ตามแนว ดร.ณพศิษฏ์ จักรพิทักษ์
กระบวนการจัดการความรู้มี 6 กิจกรรม ดังนี้ 
1. การตรวจสอบและระบุหัวข้อความรู้ 
2. การสร้างกรอบแนวคิดในการบริหาร 
3. การวิเคราะห์และสังเคราะห์ความรู้ 
4. การสร้างระบบสารสนเทศในการจัดการความรู้ 
5. การจัดกิจกรรมในการจัดการความรู้ 
6. การวัดประเมินผลการจัดการความรู้

ประโยชน์ของการจัดการความรู้ (วิจารณ์ พานิช, 2547 : ออนไลน์)
การจัดการความรู้ คือ เครื่องมือเพื่อการบรรลุเป้าหมายอย่างน้อย 4 ประการ 
1. บรรลุเป้าหมายของงาน
2. บรรลุเป้าหมายการพัฒนาคน
3. บรรลุเป้าหมายการพัฒนาองค์กรไปเป็นองค์กรเรียนรู้
4. บรรลุความเป็นชุมชนเป็นหมู่คณะ ความเอื้ออาทรระหว่างกันในที่ทำงาน

ประโยชน์ของการจัดการความรู้ไว้ 8 ประการ นฤมล พฤกษศิลป์ และพัชรา หาญเจริญกิจ (2543:65)
1. ป้องกันความรู้สูญหาย
2. เพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน
3. ความสามารถในการปรับตัวและมีความยืดหยุ่น
4. ความได้เปรียบในการแข่งขัน
5. การพัฒนาทรัพยฺ์สิน
6. การยกระดับผลิตภัณฑ์การนำการจัดการความรู้มาใช้เป็นการเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน
7. การบริการลูกค้า
8. การลงทุนทางทรัพยากรบุคคล

รูปแบบการจัดการความรู้ของบริษัท Xerox Corporation
1. การจัดการเปลี่ยนแปลงและพฤติกรรม (Transition and behavior management)
2. การสื่อสาร (Communication)
3. กระบวนการและเครื่องมือ (Process and tools)
4. เรียนรู้ (Training and learning)
5. การวัดผล (Measurements)
6. การยกย่องชมเชยและให้รางวัล (Recognition and Rewards)

กลยุทธ์การจัดการความรู้ (Knowledge Management Strategy)
1. Codification strategy เป็นกลยุทธ์ที่เน้นให้ความสําคัญกับการใช้ประโยชน์จากความรู้แบบชัดแจ้ง (Explicit Knowledge) 
2. Personalization Strategy เป็นกลยุทธ์ที่เน้นการใช้ประโยชน์จากความรู้แฝงที่อยู่ในตัวบุคคล

ปัจจัยที่เอื้อให้การจัดการความรู้ประสบความสําเร็จ
 Davenport, T. H & De Long, et al. (1998)
1. องค์กรต้องมีวัฒนธรรมที่ยืดหยุ่นในการจัดการความรู้
2. มีจุดประสงค์และประโยชน์ต่อองค์กรชัดเจน
3. ผู้นำด้านความรู้เป็นคนที่ผลักดันโครงการจัดการความรู้ให้เป็นจริง
4. มีกระบวนการจัดการความรู้ที่เป็นระบบ
5. ได้รับการสนับสนุนจากผู้บริหารอาวุโส 
6. มีการใช้โครงสร้างพื้นฐานด้านเทคโนโลยี
7. โครงสร้างองค์กรสนับสนุนการจัดการความรู้
8. บุคคลภายในองค์กรมีทัศนคติเชิงบวกกับการสร้าง การใช้ และการแบ่งปันความรู้

เทคโนโลยีสารสนเทศที่เกี่ยวข้องและมีบทบาทในการจัดการความรู้
1. เทคโนโลยีการสื่อสาร (Communication Technologies)
2. เทคโนโลยีสนับสนุนการทํางานร่วมกัน (Collaboration Technologies)
3. เทคโนโลยีในการจัดเก็บ (Storage และ Retrieval Technologies)

ศรีไพร ศักดิ์รุ่งพงศากุล และเจษฎาพร ยุทธนวิบูลย์ชัย. (2549) 
อธิบายว่า เทคโนโลยีสารสนเทศเป็นเครื่องมือที่สนับสนุนการจัดการความรู้ 
ตัวอย่างเช่น
1. ระบบจัดการเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ (Document and Content Management Systems)
2. ระบบสืบค้นข้อมูลข่าวสาร (Search Engines)
3. ระบบการเรียนรู้ทางอิเล็กทรอนิกส์ (E-Learning)
4. ระบบประชุมอิเล็กทรอนิกส์ (Electronics Meeting Systems and VDO Conference)
5. การเผยแพร่สื่อผ่านระบบเครือข่าย (E-Broadcasting)
6. การระดมความคิดผ่านระบบเครือข่าย (Web Board หรือ E-Discussion)
7. ซอฟต์แวร์สนับสนุนการทํางานร่วมกันเป็นทีม (Groupware)
8. บล็อก (Blog หรือ Weblog)

เครื่องมือจัดการความรู้ (Knowledge Management Tools)
ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อนำไปใช้ในการถ่ายทอดและแลกเปลี่ยนความรู้ (บดินทร์ วิจารณ์, 2547)
1. ชุมชนนักปฏิบัติ (Community of Practice : CoP)
2. การใช้ที่ปรึกษาหรือพี่เลี้ยง (Mentoring)
3. การทบทวนหลังปฏิบัติการหรือการถอดบทเรียน (After Action Review : AAR)
4. การเสวนา (Dialogue)
5. ฐานความรู้บทเรียน และความสำเร็จ (Lesson Learning)
6. แหล่งผู้รู้ในองค์กร (Center of Excellence : CoE)
7. การเล่าเรื่อง (Story Telling)
8. เพื่อนช่วยเพื่อน (Peer Assist) 
9. เวทีถาม-ตอบ (Forum)

สมชาย นําประเสริฐชัย (2552) ได้กล่าวว่า ระบบการจัดการความรู้ประกอบด้วย
กลุ่มของเทคโนโลยี 3 กลุ่ม 
1. กลุ่มเทคโนโลยีด้านการสื่อสาร (Communication Technologies) 
2. กลุ่มเทคโนโลยีที่ใช้ร่วมกัน (Collaboration Technologies) 
3. กลุ่มเทคโนโลยีด้านหน่วยเก็บและค้นคืนข้อมูล (Storage และ Retrieval Technologies)

หลัก 5 ประการของการเป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้และบุคคลเรียนรู้ โดย Senge (1990)
1. บุคคลรอบรู้ (Personal Mastery) 
2. แบบแผนทางความคิด (Mental Model) 
3. การมีวิสัยทัศน์ร่วม (Shared Vision)
4. การเรียนรู้ร่วมกันเป็นทีม (Team Learning)
5. การคิดอย่างเป็นระบบ (System Thinking)

องค์กรที่มีการเรียนรู้จะต้องมีการเรียนรู้ เกิดขึ้น 3 ระดับ
1. การเรียนรู้ระดับบุคคล ใช้กระบวนการ การตีความ (Interpreting)
2. การเรียนรู้ระดับกลุ่ม ใช้กระบวนการ การรวบรวมแนวความคิด (Integrating)
3. การเรียนรู้ระดับองค์กร ใช้กระบวนการ การปลูกฝังและการปฏิบัติ (Institutionalizing) 

การพัฒนาระบบแบบน้ำตก (Waterfall model)
1. การกําหนดและเลือกโครงการ (System Identification and Selection)
2. การเริ่มต้นและวางแผนโครงการ (System Initiation and Planning) 
3. การวิเคราะห์ระบบ (System Analysis)
4. การออกแบบระบบ (System Design)
5. การพัฒนาและติดตั้งระบบ (System Implementation)
6. การบํารุงรักษาระบบ (System Maintenance)

การพัฒนาระบบอย่างรวดเร็ว (Rapid Application Development) 
1. การวางแผนความต้องการ (Requirements Planning)
2. การออกแบบการใช้งาน  (User Design)
3. การสร้างระบบ (Construction)
4. การใช้งานระบบ (Cutover)